Topory kamienne

Jarosław, okolice? (1); Święte, gm. Radymno, stan. 11 (2)

Późny neolit, III tys. p.n.e. (kultura ceramiki sznurowej)

Bazalt (1), diabaz (2), gładzenie, szlifowanie, wiercenie

1. Dł. 9,7 cm, maks. szer. 4,8 cm, szer. obucha 2 cm, średn. otworu 2,5 cm, wys. 4 cm; 2. dł. 8,9 cm, maks. szer. 4,2 cm, szer. obucha 3,3 cm, średn. otworu 2 cm, wys. 4,6 cm

MJ-A 15 (1), MJ-D 382, W/51C/Sw11 (2)

W schyłkowej fazie młodszej epoki kamienia (ok. 3 000/2900 do 2 300/2 200 p.n.e.) miejsce osiadłych rolników i hodowców reprezentujących KPL zajęli mobilni pasterze, przemieszczający się z miejsca na miejsce ze swoimi stadami bydła, owiec i kóz. Te grupy ludności, określane mianem „kultury ceramiki sznurowej” (w skrócie KCSz), reprezentowały nowy model osadnictwa i obrządku pogrzebowego, który w omawianym okresie rozprzestrzenił się na szerokich obszarach środkowej i wschodniej Europy, pomiędzy Renem a Wołgą.

Topory kamienne, wykonane techniką gładzenia z rzadkich, importowanych gatunków skał, są uważane za jeden z wyróżników kultury ceramiki sznurowej. Takie obiekty szczególnie często są odkrywane jako element wyposażenia grobowego pochówków mężczyzn, czego doskonałym przykładem jest analizowany topór z grobu nr 431 z cmentarzyska na stanowisku 15 w Świętym. Tradycyjnie, takie przedmioty noszą miano „toporów bojowych”, co sugeruje ich prestiżową funkcję jako broni używanej w walce. Nie można jednak wykluczyć, że topory mogły pełnić również funkcje związane z życiem codziennym (np. wbijanie, rozbijanie).

Literatura:

Olszewski A., Włodarczak P. 2018. Święte 11: Cemetery of the Corded Ware Culture [w: ] A. Kośko (red.) Podolia as a cultural contact area in the 4th-2rd millennium BC (= Baltic-Pontic Studies 23), Poznań, 7-68.

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt