Mikrolityczny rdzeń krzemienny

Wólka Pełkińska, gm. Jarosław

Mezolit, ok. VII/VI-V tys. p.n.e. (kultura janisławicka)

Krzemień czekoladowy, technika łupania

Wys. 4,4 cm, średn. 2,2 cm

Zbiory Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich (inw. MJ-A 85)

Rdzeń krzemienny, znaleziony w miejscowości Wólka Pełkińska koło Jarosławia, stanowi ślad osadnictwa społeczności tzw. kultury janisławickiej z okresu późnego mezolitu (ok. VII/VI-V tys. p. n. e.). Okres ten przypada na pierwsze tysiąclecia po zakończeniu epoki lodowcowej, kiedy w wyniku ocieplenia się klimatu doszło do poważnych zmian środowiska – typowe dla schyłkowego paleolitu tereny otwarte (tundra, zimny step) zastąpiły zbiorowiska leśne. Procesy te wymusiły poważną zmianę trybu życia prehistorycznych łowców – zamiast zbiorowych polowań na wielkie stada zwierząt zaczęły dominować tzw. polowania traperskie, angażujące znacznie mniejszą liczbę myśliwych. Oprócz łowiectwa, społeczności, które żyły w tym czasie w naszym regionie, zajmowały się także zbieractwem i rybołówstwem.

Materiały z doby mezolitu często odkrywane są na terenach piaszczystych i w dolinach rzek. Z tego względu jest bardzo prawdopodobne, że obiekt został znaleziony na wschód od zabudowań wsi Wólka Pełkińska, w obrębie doliny Sanu.

Rdzeń krzemienny prezentuje bardzo charakterystyczną formę, która w starszej literaturze nosiła miano „rdzenia ołówkowego”. Zwraca uwagę jego niezwykle regularna forma i niewielkie rozmiary. Owo obserwowane „zmniejszenie” rozmiarów używanych narzędzi krzemiennych stanowi jedną z najbardziej rozpoznawalnych cech mezolitycznego krzemieniarstwa. Odbijane od rdzenia mikrolityczne wiórki mogły służyć do wykonywania narzędzi geometrycznych – tzw. zbrojników, używanych jako wkładki (ostrza) narzędzi składających się z drewnianego, rogowego lub kościanego drzewca czy też trzonu. Tego typu broń łowiecka była niezwykle rozpowszechniona wśród mezolitycznych łowców.