Groty strzał z trzpieniem typu mongolskiego

Czudowice, gm. Rożwienica, stan. 2

Późne średniowiecze, XIV w.

Żelazo, kucie

1. dł. 9,5 cm, dł. liścia 6 cm, szer. liścia 2 cm; 2. dł. 6 cm, dł. liścia 2,2 cm, szer. liścia 1,9 cm

MJ-D 160, IZW 29 (2), 30 (1)

Opisywane przedmioty zostały pozyskane w trakcie prac archeologicznych prowadzonych w latach 2003-2005 badaniach ratowniczych na stanowisko nr 2 w Czudowicach. W wyniku prac stwierdzono, iż na stanowisku mamy do czynienia z reliktami XIV-wiecznego zespołu osadniczego typu wiejskiego, na który składała się osada wraz z towarzyszącym jej cmentarzem.

Oba groty znaleziono w obrębie obiektu 2/2005 o znacznych rozmiarach i nieregularnym profilu, będącego zapewne pozostałościami po znajdującym się pierwotnie w tym miejscu budynku mieszkalnego (chaty). W tym samym obiekcie odkryto również nieliczne ułamki późnośredniowiecznej ceramiki oraz dwa żelazne narzędzia - nóż i sierp.

Groty z Czudowic reprezentują różne formy, które związane są z ich odmiennym przeznaczeniem. Grot o deltoidalnym liściu był używany do walki, podczas gdy grot o rozwidlonym liściu służył do polowania na ptaki.

Oba zabytki są typowe dla średniowiecznych wojowników mongolskich. Większość takich grotów znajdowanych na ziemiach polskich jest wiązana z najazdami z XIII wieku, kiedy to Mongołowie dotarli aż na Śląsk, pokonując w 1241 roku pod Legnicą księcia Henryka Pobożnego.

Chronologia osiedla w Czudowicach, umieszczana w granicach XIV w. wykracza poza ramy wyżej wzmiankowanych najazdów tatarskich. Nie można wykluczyć, iż groty można łączyć z którymś z późniejszych ataków. Być może stanowią one świadectwo najazdu odwetowego Mongołów na Polskę w 1341 roku, dokonanego z namowy urzędników księstwa halicko-wołyńskiego w odpowiedzi na próby włączenia Rusi Halickiej do Królestwa Polskiego. Atak był odpowiedzią na wkroczenie króla Polski Kazimierza Wielkiego do Lwowa, co miało miejsce w poprzednim, 1340 roku.

Literatura:

Kociuba J. 2007, Późnośredniowieczny zespół osadniczy w Czudowicach, stan. 2, gm. Roźwienica, pow. Jarosław, [w:] J. Garncarski (red.) Późne średniowiecze w Karpatach Polskich, Krosno, 493-516.

Tekst: Marcin Burghardt