Ostroga z kółkiem gwiaździstym zbliżona do typu H wg Stanisława Kołodziejskiego

Jarosław, rynek

Późne średniowiecze, XV w.

Żelazo, kucie

Dł. 14,4 cm, dł. widełek 4 cm, gr. ramion ok. 0,4 cm, dł. promienia kółka gwiaździstego 1,4 cm

MJ-H 1810

Opisywany zabytek znaleziony został w obrębie wykopu ziemnego zlokalizowanego na jarosławskim rynku. Obiekt należy do grupy ostróg z kółkiem gwiaździstym. Ostrogi tego typu pojawiają się w XIII w. i zastępują okazy, w których bodziec miał formę kolca. Ostrogi z kółkiem gwiaździstym spotykane są przez całe późne średniowiecze. Opisywany okaz przypomina typ H wyróżniony przez Stanisława Kołodziejskiego, co pozwala wyznaczyć jego chronologię na XV w.

Ostrogi stanowią element oporządzenia jeździeckiego wspomagający kierowanie koniem. Przymocowana do obuwia ostroga wzmagała uderzenie pięty w bok konia, co poprzez zadanie gwałtownego bólu pobudzało zwierzę do zwiększenia wysiłku. Miało to szczególne znaczenie w walce, m.in. w trakcie gwałtownego natarcia konnicy. Nie bez znaczenia jest fakt, iż ich użycie zwalniało ręce rycerza od kierowania koniem, przez co mógł się on skupić na samej walce. W średniowieczu ostroga miała nie tylko utylitarne przeznaczenie ale również stanowiła swoistego rodzaju wyznacznik społeczny właściciela. Takie elementy wyposażenia noszone były tylko i wyłącznie przez rycerstwo konne, rekrutujące się spośród możnowładców, właścicieli majątków ziemskich i drobnych posiadaczy ziemskich. W tym kontekście ostroga, wraz z mieczem i pasem, stanowiły oznaki godności rycerskiej. Zabytki tego typu zaliczane są również do elementów symboliki stosunków feudalnych (zwłaszcza w okresie wczesnego średniowiecza).

Zabytek niepublikowany

Tekst: Marcin Burghardt