Ekspozytor po lewej stronie

[dolny rząd – monety opisywane od lewej do prawej]

Monety rzymskie: as Nerona, 62-68 n.e. (7); as Trajana, 104-107 n.e. (8); dupondius Hadriana, 128-129 n.e. (9); as Hadriana, 125-127 n.e. (10)

Wola Buchowska, gm. Jarosław

Brąz, bicie

7. średn. 2,84 cm, waga 8,17 g; 8. średn. 2,67 cm, waga 14,42 g; 9. średn. 2,73 cm, waga 11,96 g; 10. średn. 2,58 cm, waga 8,96 g

MJ-N 2194 (7), 2201 (8), 2202 (9), 2203 (10)

Wspominając o kontaktach ludności kultury przeworskiej z imperium rzymskim szczególną uwagę należy poświęcić znaleziskom monet. Tego typu obiekty napływały na obszary dzisiejszej Polski zarówno w wyniku kontaktów o charakterze handlowym pomiędzy Imperium Rzymskim i ziemiami północnymi, jak i poprzez różnorakie powiązania o charakterze politycznym, takie tak trybuty (np. w zamian za pomoc wojskową lub utrzymanie pokoju), subsydia (np. dla państw klientelnych), łupy, okup za wykup jeńców czy żołd dla wojowników kultury przeworskiej służących w armii rzymskiej.

Większość monet rzymkich z terenów ziemi jarosławskiej koncentruje się w dolinie Mleczki oraz wzdłuż Sanu, a więc w strefach najintensywniej zasiedlonych przez społeczności omawianego ugrupowania. W większości przypadków, nie dysponujemy informacjami na temat ich dokładnego kontekstu. Jest bardzo prawdopodobne, że przynajmniej część ze znalezionych monet rzymskich mogła wchodzić w skład ukrytych depozytów (skarbów). Taką sytuację reprezentują np. monety znalezione nad Mleczką w Węgierce. Repertuar monet rzymskich z okolic Jarosławia jest dość szeroki i obejmuje zarówno egzemplarze republikańskie, jak i bite za czasów cesarstwa, wśród których dominują okazy z 2. połowy I i II w. n.e. Szczególnie charakterystyczną grupę stanowią tu srebrne denary, odkryte m.in. na dwóch osiedlach kultury przeworskiej w Jarosławiu: na Wzgórzu św. Mikołaja (denar Trajana) i stanowisku nr 158 (denar Marka Aureliusza).

Wbrew pozorom, odkrywane w różnych kontekstach monety rzymskie nie stanowią dobrego wyznacznika chronologicznego, co wynika z faktu, iż obszarze współczesnej Polski denary z I–II ( i rzadziej z III) w. n. e. były w nieprzerwanym użyciu co najmniej do przełomu V i VI w. Sytuacja ta jest interesujące z tego względu, że w zasięgu Imperium omawiane monety wypadły z obiegu już w pierwszej połowie III w. Tak długi okres użytkowania denarów w Barbaricum tłumaczy się niekiedy niechęcią Barbarzyńców do przyjmowania monet zdewaluowanych po reformie monetarnej przeprowadzonej w końcu II w. przez cesarza Septymiusza Sewera, w wyniku której doszło do drastycznego zmniejszenia zawartości srebra w denarach.

Tekst: Marcin Burghardt