Ekspozytor po lewej stronie

[górny rząd – monety opisywane od lewej do prawej]

Monety rzymskie: quadrans republikański, 133 p.n.e. (1); denar Domicjana, 81 n.e. (2); denar Antonina Piusa, 148-149 n.e. (3); denar Faustyny I,1. poł. II w. n.e. (4); denar Marka Aureliusza, 162-163 n.e. (5); antoninian Aureliana, 272-273 n.e. (6)

Wola Buchowska, gm. Jarosław

Brąz (1, 6), srebro (2-5); bicie

1. średn. 1,74 cm, waga 3,08 g; 2. średn. 1,85 cm, waga 2,91 g; 3. średn. 1,8 cm, waga 3,04 g; 4. średn. 1,77 cm, waga 2,68 g; 5. średn. 1,69 cm, waga 2,33 g; 6. średn. 2,19 cm, waga 3,03 g

MJ-N 2193 (1), 2200 (2), 2204 (3), 2205 (5), 2206 (4), 2207 (6)

Wspominając o kontaktach ludności kultury przeworskiej z imperium rzymskim szczególną uwagę należy poświęcić znaleziskom monet. Tego typu obiekty napływały na obszary dzisiejszej Polski zarówno w wyniku kontaktów o charakterze handlowym pomiędzy Imperium Rzymskim i ziemiami północnymi, jak i poprzez różnorakie powiązania o charakterze politycznym, takie tak trybuty (np. w zamian za pomoc wojskową lub utrzymanie pokoju), subsydia (np. dla państw klientelnych), łupy, okup za wykup jeńców czy żołd dla wojowników kultury przeworskiej służących w armii rzymskiej.

Większość monet rzymkich z terenów ziemi jarosławskiej koncentruje się w dolinie Mleczki oraz wzdłuż Sanu, a więc w strefach najintensywniej zasiedlonych przez społeczności omawianego ugrupowania. W większości przypadków, nie dysponujemy informacjami na temat ich dokładnego kontekstu. Jest bardzo prawdopodobne, że przynajmniej część ze znalezionych monet rzymskich mogła wchodzić w skład ukrytych depozytów (skarbów). Taką sytuację reprezentują np. monety znalezione nad Mleczką w Węgierce. Repertuar monet rzymskich z okolic Jarosławia jest dość szeroki i obejmuje zarówno egzemplarze republikańskie, jak i bite za czasów cesarstwa, wśród których dominują okazy z 2. połowy I i II w. n.e. Szczególnie charakterystyczną grupę stanowią tu srebrne denary, odkryte m.in. na dwóch osiedlach kultury przeworskiej w Jarosławiu: na Wzgórzu św. Mikołaja (denar Trajana) i stanowisku nr 158 (denar Marka Aureliusza).

Wbrew pozorom, odkrywane w różnych kontekstach monety rzymskie nie stanowią dobrego wyznacznika chronologicznego, co wynika z faktu, iż obszarze współczesnej Polski denary z I–II ( i rzadziej z III) w. n. e. były w nieprzerwanym użyciu co najmniej do przełomu V i VI w. Sytuacja ta jest interesujące z tego względu, że w zasięgu Imperium omawiane monety wypadły z obiegu już w pierwszej połowie III w. Tak długi okres użytkowania denarów w Barbaricum tłumaczy się niekiedy niechęcią Barbarzyńców do przyjmowania monet zdewaluowanych po reformie monetarnej przeprowadzonej w końcu II w. przez cesarza Septymiusza Sewera, w wyniku której doszło do drastycznego zmniejszenia zawartości srebra w denarach.

Tekst: Marcin Burghardt