[po lewej stronie półki, na podstawkach – monety opisywane od prawej do lewej]

Monety rzymskie: folis Konstantyna Wielkiego, 335-336 n.e. (1); maiorina Magnencjusza, 350-353 n.e. (2); antoninian Maksymianusa Herkulesa, 285-305 n.e. (3); maiorina Konstancjusza II, 351-355 n.e. (4); antonianin (?) nieznanego władcy (5)

Wola Buchowska, gm. Jarosław

Brąz, bicie

1. średn. 1,85 cm, waga 2,21 g; 2. średn. 2,22,62 cm, waga 4,14 g; 3. średn.: 22,3 mm; waga: 3,42 g; 4. średn. 2,36 cm, waga 4,84 g; 5. średn. 22,44 cm, waga 3,95 g

MJ-N 2209 (3), 2210 (1), 2211 (4), 2212 (2), 2213 (5)

Wspominając o kontaktach ludności kultury przeworskiej z imperium rzymskim szczególną uwagę należy poświęcić znaleziskom monet. Tego typu obiekty napływały na obszary dzisiejszej Polski zarówno w wyniku kontaktów o charakterze handlowym pomiędzy Imperium Rzymskim i ziemiami północnymi, jak i poprzez różnorakie powiązania o charakterze politycznym, takie tak trybuty (np. w zamian za pomoc wojskową lub utrzymanie pokoju), subsydia (np. dla państw klientelnych), łupy, okup za wykup jeńców czy żołd dla wojowników kultury przeworskiej służących w armii rzymskiej.

Większość monet rzymkich z terenów ziemi jarosławskiej koncentruje się w dolinie Mleczki oraz wzdłuż Sanu, a więc w strefach najintensywniej zasiedlonych przez społeczności omawianego ugrupowania. W większości przypadków, nie dysponujemy informacjami na temat ich dokładnego kontekstu. Jest bardzo prawdopodobne, że przynajmniej część ze znalezionych monet rzymskich mogła wchodzić w skład ukrytych depozytów (skarbów). Taką sytuację reprezentują np. monety znalezione nad Mleczką w Węgierce. Repertuar monet rzymskich z okolic Jarosławia jest dość szeroki i obejmuje zarówno egzemplarze republikańskie, jak i bite za czasów cesarstwa, wśród których dominują okazy z 2. połowy I i II w. n.e. Szczególnie charakterystyczną grupę stanowią tu srebrne denary, odkryte m.in. na dwóch osiedlach kultury przeworskiej w Jarosławiu: na Wzgórzu św. Mikołaja (denar Trajana) i stanowisku nr 158 (denar Marka Aureliusza).

Wbrew pozorom, odkrywane w różnych kontekstach monety rzymskie nie stanowią dobrego wyznacznika chronologicznego, co wynika z faktu, iż obszarze współczesnej Polski denary z I–II ( i rzadziej z III) w. n. e. były w nieprzerwanym użyciu co najmniej do przełomu V i VI w. Sytuacja ta jest interesujące z tego względu, że w zasięgu Imperium omawiane monety wypadły z obiegu już w pierwszej połowie III w. Tak długi okres użytkowania denarów w Barbaricum tłumaczy się niekiedy niechęcią Barbarzyńców do przyjmowania monet zdewaluowanych po reformie monetarnej przeprowadzonej w końcu II w. przez cesarza Septymiusza Sewera, w wyniku której doszło do drastycznego zmniejszenia zawartości srebra w denarach.

Tekst: Marcin Burghardt