Fragment kamiennej płytki łuczniczej

Duńkowice, gm. Radymno, stan. 30

WEB, 2. poł. III tysiąclecia p.n.e.

Margiel krzemionkowy, gładzenie, szlifowanie, wiercenie

Dł. zach. 4 cm, szer. zach. 3,2 cm, gr. 0,7 cm

IA UR USMA 1980, W2/104-85

Płytka łucznicza - to płaska płytka przymocowywana zapewne po wewnętrznej stronie nadgarstka, której zadaniem było chronić go przed zranieniem przez powracającą cięciwę podczas strzelania z łuku. Zabytki w typie prezentowanego obiektu z Duńkowic łączą się z okresem przejściowym pomiędzy neolitem a wczesną epoką brązu, który przypadał na schyłek III tysiąclecia p.n.e.

Płytki łucznicze stanowią charakterystyczny element wyposażenia łuczników reprezentujących tzw. kulturę pucharów dzwonowatych, uznawaną za jedną z najważniejszych i najbardziej fascynujących społeczności III tysiąclecia p.n.e. Materiały tej kultury można spotkać na ogromnych obszarach, rozciągających się od północnej Afryki, poprzez całą zachodnią i centralną oraz dużą część południowej Europy, aż do dzisiejszych ziem polskich. Olbrzymie rozprzestrzenienie się zabytków zaliczanych do omawianego kompleksu kulturowego było zarówno efektem migracji grup ludności, jak i upowszechniania się niesionych przez nich nowych idei, z których najważniejsza zapewne była metalurgia. W Polsce południowo-wschodniej wpływy kultury pucharów dzwonowatych są rejestrowane bardzo rzadko; nie odkryto tu jak dotąd żadnych grobów lub miejsc obrzędowych tej społeczności. Wyraźne cechy tego kręgu kulturowego posiada jednak unikatowy miedziany sztylet odkryty jesienią 2023 roku w Korzenicy, który można również oglądać na wystawie.

Kamienne płytki łucznicze pojawiają się czasami także w grobach najstarszego etapu tzw. kultury mierzanowickiej, reprezentującej na naszych terenach najstarsze społeczności epoki brązu. Jeden taki zabytek wystąpił w grobie nr 1891 odkrytym na stanowisku nr 42 w Rozborzu. Ze względu na fakt, iż omawianej płytce łuczniczej nie towarzyszyły inne zabytki, trudno jest jednoznacznie określić, z którą społecznością należałoby ją powiązać.

Literatura:

Pelisiak A. 2017. Materiały krzemieniarskie odkryte w trakcie badań powierzchniowych, realizowanych w promieniu 10 km od stanowiska 7 w Skołoszowie, pow. jarosławski, woj. podkarpackie [w;] M. Rybicka (red.) Wielokulturowe cmentarzysko w Skołoszowie, stanowisko 7, pow. jarosławski, w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego. Rzeszów, 35-58.

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt