Fragmenty naczyń zdobionych ornamentyką rytą

Hruszowice, pow. przemyski, stan. 2

IX w. p.n.e. (kultura czarnoleska)

Glina, lepienie w ręku

MJ-D 423, M/2706/H

Prezentowane ułamki naczyń zostały odkryte na stanowisku nr 2 w Hruszowicach podczas przedinwestytyjnych badań archeologicznych wyprzedzających budowę autostrady A4 prowadzonych w latach 2004-2009. Podczas prac odsłonięto liczne ślady osadnictwa od neolitu do okresu nowożytnego. Między połową VII a V w. p.n.e. w obrębie stanowiska funkcjonowały dwa osobne osiedla otwarte scytyjskiego kręgu kulturowego, stanowiące bezpośrednie zaplecze pobliskiego grodziska w Chotyńcu.

Ułamki naczyń pochodzą on z eksploracji obiektu nr 10380, który został zinterpretowany jako pozostałość po tzw. półziemiance, czyli obiekcie mieszkalnym częściowo zagłębionym w ziemię. We wnętrzu obiektu znaleziono ponad 1000 fragmentów naczyń ceramicznych.

Wśród ułamków odkrytych w jamie na uwagę zasługują fragmenty zdobione liniami rytymi, w tym układającymi się w geometryczne motywy, a także skorupy dekorowane motywami plastycznymi (guzki) współwystępującymi z odciskami palcowymi. Stosowanie tego typu zdobnictwa jest jedną z cech przewodnich wytwórczości ceramicznej kultury czarnoleskiej i środowiska zakarpackiego kręgu kultur z ceramiką stempelkową. Społeczności te zamieszkiwały tereny zachodniej Ukrainy przed pojawieniem się na tych terenach grup ludności związanych ze scytyjskim kręgiem kulturowym. O wczesnej pozycji chronologicznej obiektu świadczy również pozyskana dla pochodzących z jego wypełniska kości zwierzęcych data radiowęglowa mieszcząca się w granicach IX w. p.n.e.

Omawiane źródła wskazywać mogą na to, że początek osadnictwa w typie leśnostepowym w rejonie Chotyńca i Hruszowic wyprzedzać może przybycie na te tereny grup ludności związanych z kulturą scytyjską w jej leśnostepowym wariancie. Prezentowane ułamki naczyń wskazują, że już w IX w. p.n.e. mogli tu pojawić się przedstawiciele tzw. kultury późnoczarnoleskiej.

Literatura:

J. Adamik-Proksa, M. Burghardt, E. Ocadryga-Tokarczyk, W. Rajpold, T. Tokarczyk 2022, Osada spółczesności scytyjskiego kręgu kulturowego w Hruszowicach, stan. 2, jako element tzw. aglomeracji chotynieckiej, Rzeszów.

Tekst: Marcin Burghardt