Fragmenty naczyń o odgiętej i facetowanej krawędzi (1-2) oraz misy profilowanej z uszkiem (3)

Nienowice, gm. Radymno, stan. 24

MOP, k. III – pocz. II w. p.n.e. (kultura jastorfska)

Glina, lepienie w ręku

1. Zachowana wys. 5,6 cm; 2. zachowana wys. 6 cm, średn. wylewu 16 cm; 3. zachowana wys. 4,8 cm, średn. wylewu 20,2 cm

MJ-D 365, M/1/N24(3), M/434/N24 (2), M/1078/N24 (1)

Zabytki zostały odkryte na stanowisku nr 24 w Nienowicach podczas przedinwestycyjnych badań archeologicznych wyprzedzających budowę autostrady A4 prowadzonych w 2011 roku. W ich trakcie zbadano łącznie powierzchnię 55,75 ara, rejestrując 323 obiekty wziemne i ponad 18 684 zabytki ruchome. Jest to stanowisko wielokulturowe, na którym można wyróżnić kilka horyzontów chronologicznych.

Opisywane ułamki naczyń wiązać można z horyzontem osadnictwa kultury jastorfskiej. Do tego samego kręgu kulturowego przynależą również inne zabytki takie jak gliniane łyżki, krążki wykonane ze skorup naczyń oraz fragment figurki/podstawki tzw. wilka/psa/kozła ogniowego. Datowanie wszystkich tych przedmiotów przypada najpewniej na IV-III w. p.n.e. Z horyzontem jastorfskim łączyć można również odkryte w Nienowicach fragmenty naczyń ceramicznych o charakterystycznie odgiętych, pogrubionych lub facetowanych (wielokrotnie ściętych) krawędziach. Tak uformowne naczynia są typowe dla zespołów z młodszego okresu przedrzymskiego, których chronologię umieszcza się w ramach końca III – początkach II w. p.n.e.

Materiały kultury jastorfskiej z Nienowic to pierwsze źródła, które w sposób pewny można łączyć z tym ugrupowaniem kulturowym na naszych terenach. Znaleziska wypełniają lukę między innymi stanowiskami kultury jastorfskiej z terenu Polski a terytorium związanej z nią tzw. kultury Poieneşti-Lukaszewka z międzyrzecza środkowego Dniestru i Seretu. Tym samym, obecność materiałów kultury jastorfskiej w dolinie dolnego Sanu można łączyć z przemieszczeniami ludnościowymi, utożsamianymi ze znaną z pism antycznych wędrówką germańskich Bastarnów i Skirów z południowej Skandynawii do Naddniestrza.

Literatura:

Czopek S. et al. 2018. Przemiany kulturowo-osadnicze w dorzeczu rzeki Wiszni w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza w kontekście zmian prahistorycznej i wczesnohistorycznej ekumeny. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Trybała – Zawiślak K. 2019. Wczesna epoka żelaza na terenie Polski południowo-wschodniej – dynamika zmian i relacje kulturowe. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Tekst: Marcin Burghardt