Para bransolet wykonanych z masywnego pręta o zwężających się, prosto ściętych i zachodzących na siebie końcach, zdobionych kompozycjami dookolnych linii rytych i zygzaków

Jarosław, stan. 65/71, Plac Św. Michała

Epoka brązu, 1700-1400 p.n.e. (kultura trzciniecka)

Brąz, odlew, kucie, rycie

1. średn. pręta 1 cm, średn, zakończeń 0,63 i 0,65 cm; 2. średn. pręta 0,94 cm, średn, zakończeń 0,55 i 0,65 cm

MJ-D 175, JA 88/08

Prezentowane bransolety zostały odkryte podczas prac archeologiczno-architektonicznych prowadzonych na placu Świętego Michała w Jarosławiu w związku z przebudową płyty rynku w 2008 r. Ozdoby znaleziono w obrębie pozostałości dawnej Kolegiaty p.w. Wszystkich Świętych, w rejonie pomieszczenia dobudowanego do południowej ściany prezbiterium wzniesionego ponad grobami ludzkimi, należącymi do otaczającego świątynię cmentarza przykościelnego. Na bransolety natrafiono podczas eksploracji grobów nowożytnych (pochówków nr 15 i 16), w warstwie ciemnobrunatnej próchnicy (poziom 85 cm) mieszczącej szkielety. W odległości około 60-80 cm od bransolet, na poziomie 90 cm, wystąpiła jeszcze bogato ornamentowana waza kultury trzcinieckiej.

Kontekst zalegania tych zabytków wskazuje, że zostały one przemieszczone z miejsca, w którym pierwotnie je złożono. Niewykluczone, że pochodzą one z obiektu grobowego kultury trzcinieckiej, zniszczonego przez budowę kościoła oraz wkopy pod towarzyszące mu groby. Taką interpretację sugerują wyniki badań prowadzonych w innym miejscu Placu Św. Michała w 1996 roku. Odkryto wówczas resztki wyłożonej drewnem jamy grobowej, wewnątrz której wystąpiły trzy bogato ornamentowane naczynia (dwie wazy i kubek). Jedna z waz oraz kubek wykazują liczne podobieństwa do omawianego naczynia.

Odkrycia zabytków kultury trzcinieckiej w rejonie pozostałości kolegiaty pw. Wszystkich Świętych wskazują, iż pomiędzy XVII a XV w. p.n.e. w miejscu przyszłego kościoła wzniesiono cmentarzysko (kurhanowe?) tej kultury. W pewnej odległości od miejsca odkryć tych hipotetycznych grobów udokumentowano również osadę z tego okresu (Jarosław, stan. 158).

Znaleziska wyrobów metalowych nie należą do często odkrywanych w zasięgu kultury trzcinieckiej. Bardzo rzadko stwierdza się je na terenie osad. Z reguły występują one w grobach lub skarbach. Prezentowany zespół bransolet należy do wyjątkowych na terytorium kultury trzcinieckiej, bowiem dotychczas nie udokumentowano w jej zasięgu ozdób o identycznej morfologii i parametrach wagowych. Najbliższą analogią jest dla nich depozyty z osady tej kultury w Lgowie, datowany na przełom wczesnego i starszego okresu epoki brązu.

Zabytki niepublikowane

Tekst: Marcin Burghardt, Joanna Adamik-Proksa