Czteroucha amfora z dekoracją stempelkową

Rozbórz, pow. przeworski, stan. 42

Późny neolit, 1. poł. III tys. p.n.e. (kultura amfor kulistych)

Glina, lepienie w ręku, odciskanie

Wys. 19,4 cm, średn. wylewu 10,5 cm, najw. wyd. brzuśca 19,4 cm, średn. dna 9,2 cm

IA UR, USMA 1138, 1035/10

W 1. połowie III tysiąclecia p.n.e. tereny Polski południowo-wschodniej sporadycznie penetrowali przedstawiciele tzw. kultury amfor kulistych (KAK) – półosiadłych społeczności zajmujących szerokie obszary od środkowych Niemiec do zachodniej Ukrainy i wschodniej Rumunii. Ślady pobytu plemion KAK w dorzeczu Sanu i Wisłoka są bardzo nieliczne; większość z nich interpretować można jako pozostałości krótkotrwałych obozowisk.

Z tego względu, wielkim zaskoczeniem było odkrycie pierwszego – i jak dotąd jedynego – grobu tej kultury na tych terenach. Obiekt, odsłonięty na stanowisku 42 w Rozborzu w powiecie przeworskim, miał formę prostokątnej jamy o wymiarach 2,5 x 1,5 m. We wschodniej części jamy grobowej odsłonięto pozostałości darów dla zmarłego lub zmarłych: odłupek krzemienny, kolię z przynajmniej 60 paciorków bursztynowych oraz trzy naczynia, z których jedno można oglądać na wystawie. Chociaż w obiekcie nie zachowały się szczątki ludzkie, to jednak obecność ozdób bursztynowych może wskazywać, iż pochowano tu kobietę, zapewne o wysokiej pozycji w hierarchii społeczności kultury amfor kulistych.

Literatura:

Sznajdrowska A. 2013. Grób kultury amfor kulistych ze stanowiska Rozbórz 42, gm. Przeworsk, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego”, t. 34, s. 9–17.

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt