Czworościenne siekiery krzemienne

Jarosław, okolice? (2); Miękisz Nowy, gm. Laszki (1); Wólka Pełkińska, gm. Jarosław (3)

Neolit środkowy lub późny (poł. IV-III tys. p.n.e.)

Krzemień pasiasty (1, 2), krzemień świeciechowski (3), technika łupania, retusz, wygładzanie, szlifowanie

Dł. 10-12,4 cm, szer. 4,6-4,7 cm, szer. ostrza 4,1-4,7 cm, szer. obucha 2,4-3 cm, gr. 2-3,1 cm

MJ-A 459 (1), MJ-A (2), MJ-A 76 (3)

Siekiery krzemienne pojawiły się na obszarach ziemi jarosławskiej w okresie środkowego neolitu. Najstarsze plemiona, które użytkowały tego typu narzędzia, to społeczności kultury pucharów lejkowatych (ok. 3 700 – 2 900 p. n. e.). Te grupy ludności praktykowały szeroko akcje odlesiania terenów w celu poszerzenia areału pól uprawnych. Siekiery krzemienne stanowiły podstawowe narzędzia wykorzystywane do ścinania drzew i dalszej obróbki drewna. Siekiery znalazły się także w repertuarze narzędziowym kolejnych społeczności, jakie pojawiły się w naszym regionie w początkach IV tysiąclecia p. n. e. – kultury amfor kulistych oraz ceramiki sznurowej. Siekiery, chociaż o nieco innej formie, użytkowane były również przez plemiona kultury mierzanowickiej we wczesnej epoce brązu. Dla przedstawicieli tych młodszych kultur, siekiery pełniły nie tylko funkcję narzędzi, ale i broni. Wykorzystanie krzemiennych siekier do walki dokumentują ślady przemocy stwierdzone na szczątkach z wielu grobów późnego neolitu i wczesnej epoki brązu.

Siekiery krzemienne były wykonywane przez wyspecjalizowanych rzemieślników - krzemieniarzy. Użytkownicy wyrobów ograniczali się do wykonywania ich drobnych napraw czy wymiany ich opraw (trzonków). Warto zwrócić uwagę na surowce krzemienne, z których zostały wykonane prezentowane siekiery. Surowiec dwóch okazów to krzemień pasiasty, występujący w rejonie kopalni w Krzemionkach Opatowskich na Wyżynie Sandomierskiej, podczas gdy ostatnia z siekier wykonana została z krzemienia szarego biało nakrapianego - tzw. krzemienia świeciechowskiego, którego złoża występują na wschodniej Lubelszczyźnie. Wykorzystanie obcych surowców do produkcji siekier nadawało tego typu zabytkom prestiżowego charakteru.

Zabytki niepublikowane

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt