Przęśliki krążkowate

Chłopice, stan. 11; Hruszowice, pow. przemyski, stan. 2; Święte, gm. Radymno, stan. 20

Neolit, ok. 3 700- 3 000 p.n.e. (kultura pucharów lejkowatych)

Glina, lepienie w ręku, przekłuwanie

Średn. 5,2-6,3 cm, wys. 1,3-1,5 cm, średn. otworu 0,6-0,8 cm

MJ-D 428, 1/2015, 3/2015, MJ-D 377, W/3/Sw20, MJ-D 423, W/283/H

Przęśliki, czyli niewielkie ciężarki z otworem, stanowiły rodzaj koła zamachowego wrzeciona - drewnianego trzonka służącego do ręcznego nawijania (przędzenia) włókien. Miały one za zadanie zwiększenie bezwładności oraz zapobieganie zsuwaniu się nici nawiniętych na wrzecionie. Przęśliki wykonywano z różnych materiałów, najczęściej z gliny.

Eksperymenty archeologiczne przeprowadzone na różnych przęślikach, wykazały, że takie ich cechy jak waga, rozmiar i kształt zależą od jakości i grubości przędzonej nici. Tym samym przekładają się one na jakość tkanych materiałów. Nie mniej ważnym czynnikiem mającym wpływ na rodzaj używanych przęślików jest pochodzenie surowca. Dzięki przeprowadzonym eksperymentom wiadomo, że do materiałów odzwierzęcych, np. wełny, używano mniejszych i lżejszych przęślików. Wskazuje się tu często na okazy o wadze wynoszącej nie więcej niż 35 g i średnicy nie przekraczającej wartości 5 cm. W przypadku materiałów roślinnych, np. lnu, używano przęślików większych i cięższych. Są to często zabytki o płaskich, płaskowypukłych lub soczewkowatych przekrojach - zbliżone do prezentowanych przęślików z Chłopic, Hruszowic i Świętego.

Zabytki niepublikowane

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt, Marcin Burghardt