Czterouchy puchar lejkowaty dekorowany pod wylewem rzędem odcisków prostokątnego stempelka

Ożańsk, gm. Pawłosiów, stan. 13

Neolit, ok. 3 700- 3 000 p.n.e. (kultura pucharów lejkowatych)

Glina, lepienie w ręku, odciskanie

Wys. 45 cm, średn. wylewu 43,5 cm, najw. wydętość brzuśca 41 cm, średn. dna 10 cm

IA UR USMA

Mianem „kultury pucharów lejkowatych” (w skrócie: KPL) określa się bardzo różnorodne społeczności, które w okresie środkowego i w początkach późnego neolitu zajmowały szerokie obszary od południowej Szwecji, Danii i wschodnich Niemiec aż do zachodniej Ukrainy. To ugrupowanie kulturowe ukształtowało się pod koniec V tysiąclecia p.n.e. na południowo-zachodnich wybrzeżach Morza Bałtyckiego. W odróżnieniu od starszych plemion neolitu naddunajskiego, kluczową rolę w uformowaniu się nowej jednostki odegrały prawdopodobnie społeczności mezolityczne, które z czasem przejęły elementy pakietu neolitycznego. Idee KPL, oraz zapewne również niosące je grupy ludności o tym obliczu kulturowym, zaczęły się bardzo szybko rozprzestrzeniać z macierzystych obszarów Danii i północnych Niemiec. Na terenie ziemi jarosławskiej osadnictwo KPL pojawiło się około 3 700 p. n. e i przetrwało prawdopodobnie do końca IV tysiąclecia p.n.e.

Jednym z wyróżników KPL są wykonywane w specyficzny sposób naczynia gliniane. Najbardziej powszechną grupą ceramicznych pojemników używanych przez analizowane społeczności są puchary o charakterystycznych, lejkowato wychylonych szyjkach. Taką formę mogły posiadać zarówno niewielkie naczynia użytkowane w gospodarstwach domowych, jak i osiągające wysokość nawet 50 cm ogromne pojemniki używane do przechowywania zboża lub mleka, takie jak puchar ze stanowiska 13 w Ożańsku.

Literatura:

Czopek S. (red.) 2011. Autostradą w Przeszłość. Katalog wystawy, Rzeszów.

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt