Czy wiesz, że na przełomie XIX i XX stulecia jarosławianie nazywali kamienicę Orsettich „STARYM ZAMKIEM”?

Błąd ten wynikał być może z istniejącej w zbiorowej pamięci wiedzy, że niegdyś zamek w Jarosławiu (więcej niż jeden!) się znajdował, a kamienica Orsettich bardziej niż inne zachowane budynki, nadawała się do pełnienia jego roli w wyobraźni mieszkańców.

W rzeczywistości zamek, główna siedziba właścicieli miasta w okresie Złotego Wieku, znajdował się na miejscu, gdzie dziś stoi cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego.

Starszą, w zrębach jeszcze gotycką budowlę przebudowano za Zofii i Jana Kostków – rodziców księżnej Anny Ostrogskiej. Powstał wówczas renesansowy gmach, zwieńczony attyką, z dwoma wieżami. Skrzydła otwierały się na dziedziniec arkadowymi krużgankami zbudowanymi na wzór wawelski. Wokół budowli rozciągały się ogrody urządzone wg mody renesansowej. Zapełnione były posągami, wodotryskami, sadzawkami wśród winnic na południowym i wschodnim stoku góry zamkowej. U podnóża był zwierzyniec. W drugiej części obszaru zamkowego, czyli na przygródku, znajdowały się mieszkania służby i zabudowania gospodarcze: browar, słodownie, łaźnia, stajnie, piekarnie i spichrze.

Wnętrze zamku mieściło dwie kaplice, skarbiec, "pokój obrazowy, z piecem wypuszczonym". Do największych pomieszczeń należała izba stołowa z trzynastoma oknami i czterema drzwiami.

Dziś po zamku jarosławskim pozostało bardzo niewiele. Rozbiórkę rozpoczęto już pod koniec XVII wieku. Cegieł używano do reperowania murów miejskich, ale też do budowy powstającej na dawnym zamkowym dziedzińcu, cerkwi, którą konsekrowano w roku 1747.

Pamięć o nim zachowała się w nazwach ulic takich jak Zwierzyniecka, Zamkowa czy Przygrodzie.

(opis jarosławskiego zamku na podstawie prac Kazimierza Gottfrieda i Krystyny Kieferling)

Tekst: Piotr Kaplita