Późnogotycka Matka Boża z Dzieciątkiem, Małopolska, ok. 1520

Monumentalna figura Matki Bożej z Dzieciątkiem została wykonana około 1520 roku, z jednego pnia lipowego o wysokości co najmniej 2,5 m, który podczas rzeźbienia pękł na dwie części. W celu zmniejszenia wagi figury jej wnętrze zostało wydrążone.

Maryja została przedstawiona w pozycji stojącej, w prawym ręku trzyma Dzieciątko Jezus. O bardzo wysokim poziomie artystycznym przedstawienia świadczą misternie dopracowane szczegóły: staranne udrapowanie szaty Madonny czy jej kręcone włosy opadające wąskimi, falistymi kosmykami na piersi, prawą rękę i plecy.

Pierwotnie rzeźba Madonny była na całej powierzchni malowana i złocona. Do dziś na głowie Matki Bożej zachował się ślad opaski, na którą prawdopodobnie nałożona była korona. Z tyłu rzeźby znajdują się pionowe żłobienia i otwory montażowe po niezachowanych do dziś promieniach glorii, otaczających postać. Twarz Madonny oraz dół całej rzeźby uległy zniszczeniu – elementy te zostały odtworzone podczas konserwacji w latach 1986-1987. Ze względu na szczątkowe pozostałości oryginalnej polichromii, nie jest możliwe odtworzenie pierwotnej kolorystyki rzeźby.

Obecnie figura ma barwę brunatną; na jej powierzchni widoczne są liczne uszkodzenia i ślady po owadach. Stan zachowania jest efektem długoletniego przechowywania figury w bardzo złych warunkach, gdzie wystawiona była na działanie insektów i warunków atmosferycznych.

Kompozycja Madonny z Dzieciątkiem wykazuje analogie do znanego miedziorytu Albrechta Dürera „Maria z Dzieciątkiem” z 1508 roku (fot. 9), przy czym układ figury stanowi odbicie lustrzane dzieła. Jest bardzo prawdopodobne, iż miedzioryt stanowił pierwowzór dla nieznanego artysty, który wykonał rzeźbę w typie „Madonny apokaliptycznej” – „obleczonej w słońce i z księżycem pod stopami”.

Tekst: Piotr Kaplita