Prawa żuchwa mamuta włochatego

Jarosław, okolica (znaleziono w Sanie)

Późny plejstocen (?), ok. 50-20 tys. p.n.e.

MJ-P 74

Najstarsze dzieje człowieka na terenie Polski przypadają na czasy epoki lodowcowej (tzw. plejstocenu). W obrębie tej trwającej około 2,6 miliona lat epoki wydziela się kilka głównych okresów chłodnych, w których miało miejsce rozszerzanie się zasięgu lądolodu na południe (tzw. glacjały). Zlodowacenia były przedzielone okresami cieplejszymi (tzw. interglacjałami). Te wielkie stadia, które w rzeczywistości składały się z wielu mniejszych wahnięć klimatycznych, mogły trwać od kilku czy kilkunastu do kilkuset tysięcy lat. Tereny ziemi jarosławskiej zostały przykryte lądolodem tylko w jednym okresie – około 650 tysięcy lat temu, podczas zlodowacenia Sanu 1. To stadium, które w starszej literaturze nazywane było „zlodowaceniem jarosławskim”, wyznacza zarazem największy zasięg lądolodu skandynawskiego na ziemiach polskich.

Świadectwo klimatu i środowiska w epoce lodowcowej stanowią szczątki wymarłych gatunków ssaków plejstoceńskich, znajdowane w rzece San w okolicach Jarosławia i Radymna. Wśród około 150 kości przechowywanych w zbiorach jarosławskiego Muzeum można wyróżnić szczątki słoni leśnych, słoni stepowych, mamutów, nosorożców włochatych, reniferów, turów, łosi, jeleni olbrzymich, koni, żubrów pierwotnych i dzików. Poszczególne gatunki zwierząt preferowały odmienne warunki środowiska, dlatego też należy przypuszczać, że żyły w różnych okresach plejstocenu. Chociaż większość kości należy prawdopodobnie łączyć z młodszymi etapami ostatniego zlodowacenia (około 50-15 tysięcy lat temu), to najstarsze przechowywane tu szczątki mogą mieć ponad 100 tysięcy lat.

Tekst: Ela Sieradzka-Burghardt