Fragmenty łagodnie profilowanego garnka z dookolną listwa plastyczną zdobioną dołkami palcowymi i dziurkami pod krawędzią wylewu

Hruszowice, pow. przemyski, stan. 2

Poł. VII – VI w. p.n.e.

Glina, lepienie w ręku

Zachowana wys. 17,8 cm, średn. wylewu 14,1 cm, średn. największej wydętości brzuśca 15,1 cm

MJ-D 423, M/5194/HG2

Pod koniec VII w. p.n.e. we wschodniej części ziemi jarosławskiej osiedliły się przybyłe tu ze wschodu grupy ludności o scytyjskim modelu kulturowym. Społeczności te były związane ze Scytami, czyli irańskim ludem koczowniczym wywodzącym się z głębi Azji, wzmiankowanymi m. in. w Biblii i dziełach historyków ze starożytnej Grecji.

Centralnym elementem tego mikroregionu było potężne grodzisko (czyli osiedle obronne otoczone wałami) w Chotyńcu, dookoła którego istniał szereg osad otwartych, czyli pozbawionych umocnień. Należy do nich osiedle odkryte na stanowisku 2 w Hruszowicach w pow. przemyskim, z którego pochodzi opisywany fragment garnka. Zgrupowanie to, będące najdalej na północny-zachód wysuniętą enklawą świata scytyjskiego, określone zostało mianem „aglomeracji chotynieckiej”.

Opisywany przedmiot odkryty został na stanowisku nr 2 w Hruszowicach podczas przedinwestytyjnych badań archeologicznych wyprzedzających budowę autostrady A4 prowadzonych w latach 2004-2009. Pochodzi on z eksploracji obiektu nr 8282 będącego pozostałościami po półziemiance, czyli domostwie częściowo zagłębionym w ziemię. W obrębie obiektu znaleziono blisko 650 fragmentów naczyń ceramicznych, m.in. innych garnków z profilowaną górną częścią zdobionych poniżej wylewu listwami plastycznymi z dołkami palcowymi i podkrawędnymi dziurkami oraz talerzy-placków.

Opisywany garnek należy do grupy naczyń będących formami przewodnimi dla leśnostepowej wytwórczości ceramicznej okresu scytyjskiego. Takie naczynia, podobnie jak niektóre naczynia wazowate, pełniły funkcje stricte kuchenną. W przypadku garnków warto zwrócić uwagę na widoczne zmiany kształtu wraz z upływem czasu. Generalnie obserwuje się ewolucję od form o stosunkowo długiej szyjce i tulipanowato rozszerzającym się wylewie po okazy o stosunkowo krótkiej wydzielonej szyjce, analogiczne do omawianego okazu.

Literatura:

J. Adamik-Proksa, M. Burghardt, E. Ocadryga-Tokarczyk, W. Rajpold, T. Tokarczyk 2022, Osada spółczesności scytyjskiego kręgu kulturowego w Hruszowicach, stan. 2, jako element tzw. aglomeracji chotynieckiej, Rzeszów.

Tekst: Marcin Burghardt