Fragment kubka z wysokim uchem

Hruszowice, pow. przemyski, stan. 2

Koniec VIII – VII w. p.n.e.

Glina, lepienie w ręku

Zachowana wys. 7,8 cm

MJ-D 423, M/5195/HG2

Pod koniec VII w. p.n.e. we wschodniej części ziemi jarosławskiej osiedliły się przybyłe tu ze wschodu grupy ludności o scytyjskim modelu kulturowym. Społeczności te były związane ze Scytami, czyli irańskim ludem koczowniczym wywodzącym się z głębi Azji, wzmiankowanymi m. in. w Biblii i dziełach historyków ze starożytnej Grecji.

Centralnym elementem tego mikroregionu było potężne grodzisko (czyli osiedle obronne otoczone wałami) w Chotyńcu, dookoła którego istniał szereg osad otwartych, czyli pozbawionych umocnień. Należy do nich osiedle odkryte na stanowisku 2 w Hruszowicach w pow. przemyskim, z którego pochodzi opisywany fragment naczynia. Zgrupowanie to, będące najdalej na północny-zachód wysuniętą enklawą świata scytyjskiego, określone zostało mianem „aglomeracji chotynieckiej”.

Opisywany fragment kubka odkryty został na stanowisku nr 2 w Hruszowicach podczas przedinwestytyjnych badań archeologicznych wyprzedzających budowę autostrady A4 prowadzonych w latach 2004-2009. Pochodzi on z eksploracji obiektu nr 8297 będącego pozostałościami po półziemiance (domostwie częściowo zagłębionym w ziemi). W wypełnisku jamy znaleziono ponad 550 fragmentów innych naczyń ceramicznych.

Opisywany kubek należy do grupy naczyń będących formami przewodnimi dla leśnostepowej wytwórczości ceramicznej okresu scytyjskiego. Poza opisywaną formą są to przede wszystkim garnki z wysoko umieszczoną listwą plastyczną, której bardzo często towarzyszą otworki pod krawędzią oraz misy z żemczużinami (nieprzekłutymi od wewnątrz otworkami zalepionymi od zewnętrznej strony płaskimi guzkami). Są to najbardziej typowe formy ceramiczne spotykane na wszystkich stanowiskach wchodzących w skład aglomeracji chotynieckiej. Same kubki/czerpaki, podobnie jak misy i niektóre naczynia wazowate wchodziły w skład zastawy stołowej.

Literatura:

J. Adamik-Proksa, M. Burghardt, E. Ocadryga-Tokarczyk, W. Rajpold, T. Tokarczyk 2022, Osada spółczesności scytyjskiego kręgu kulturowego w Hruszowicach, stan. 2, jako element tzw. aglomeracji chotynieckiej, Rzeszów.

Tekst: Marcin Burghardt