Rekonstrukcja grobów ciałopalnych tarnobrzeskiej kultury łużyckiej

Paluchy, pow. przeworski, stan. 1

Epoka brązu i WEŻ, ok. 1200-400/300 p.n.e. (TKŁ)

Glina, lepienie w ręku

MJ-A 145-146, 177, 215-217, 243

Na stanowisku 1 w Paluchach przebadano łącznie ponad 1600 grobów, co czyni je jednym z największych cmentarzysk tarnobrzeskiej kultury łużyckiej. Pierwotnie mogło tam się znajdować przeszło 2000 grobów. Społeczności tej kultury mogły grzebać swoich zmarłych w Paluchach nawet przez 1000 lat.

Zgodnie z regułami obrzędowymi obowiązującymi w analizowanym okresie, grupy ludności tarnobrzeskiej kultury łużyckiej praktykowały kremację. Ciała zmarłych palono na stosach, a następnie skremowane szczątki zbierano do glinianych popielnic (urn). Naczynia z kośćmi zmarłych często wkładano do płytkich jam wykopanych w ziemi, tworząc w ten sposób większe lub mniejsza cmentarzyska - tzw. pola popielnicowe. Urny z pochówkami ludzkimi przykrywano odwróconymi do góry dnem misami. Popielnicom towarzyszyły też tzw. przystawki, czyli mniejsze naczynia (niekiedy miniaturowe) zawierające pokarm dla zmarłego.

Pod kloszami przedstawiono rekonstrukcję trzech grobów odkrytych w Paluchach, stan. 1. Po prawej stronie, obok gabloty nr 5, widzimy grób nr 175. Grób ten stanowiła owalna jama o ciemnoszarym wypełnisku i wymiarach 80x50 cm oraz miąższości 35 cm. We wnętrzu grobu znaleziono garnek, misę półkulistą i czerpak. Wszystkie naczynia leżały na boku, jakby intencjonalnie przechylone. Ponadto w skład wyposażenia grobowego wchodziło również narzędzie krzemienne. Ani w obrębie jamy grobowej, ani we wnętrzu naczyń nie odkryto kości ludzkich, dlatego też został on określony przez odkrywcę jako tzw. pochówek symboliczny. Uważa się, że takie obiekty były przeznaczone dla osób zaginionych w nieznanych okolicznościach. W podobny sposób interpretuje się także grób 99, składający się z garnka tulipanowatego i ozdobnego kubka, który oglądać można pod sąsiednim kloszem. Z kolei w głębi widzimy grób 132 reprezentujący bardzo typowy dla tarnobrzeskiej kultury łużyckiej typ grobu ciałopalnego, w którym w większej popielnicy nakrytej misą złożono skremowane kości ludzkie.

Tekst: Marcin Burghardt, Joanna Adamik-Proksa