Naczynia z grobu podkloszowego: 1. fr. dużego naczynia w typie klosza, 2. waza, 3. misa

Nienowice, gm. Radymno, stan. 25

WEŻ k. VI-V w. p.n.e. (kultura pomorska)

Glina, lepienie w ręku

2. wys. 23,4 cm, średn. wylewu 24 cm, średn. brzuśca 32,6 cm, średn. dna 12,5 cm; 3. wys. 9 cm, średn. wylewu 30,7 cm, średn. brzuśca 29,5 cm, średn. dna 8,5 cm

MJ-D 188

Opisywany zespół naczyń został odkryty przypadkowo w 2011 roku. Stanowi on najprawdopodobniej pozostałości zespołu grobowego kultury pomorskiej w typie tzw. grobu podkloszowego. W grobie tego typu przepalone szczątki ludzkie (w tym przypadku należały one najprawdopodobniej do kobiety w wieku adultus) składane były do popielnicy (naczynie wazowate nr 2) nakrytej misą (naczynie nr 3). Całość grobu dodatkowo przykryta była ogromnym, zasobowym naczyniem – tak zwanym kloszem (naczynie nr 1).

Opisywany zespół dokumentuje wczesną fazę kultury pomorskiej na terenach Polski południowo-wschodniej odnoszoną do końca VI-V w. p.n.e. Wiązać go można z niewielkim skupiskiem osadniczym tego ugrupowania kulturowego funkcjonującym nad dolną Wisznią w rejonie miejscowości Nienowice. Poza opisywanym grobem reprezentowane są one przez materiały osadowe ujawnione na stanowisku nr 24 w tej miejscowości. Zabytki odkryte na osiedlu to przede wszystkim fragmenty naczyń ceramicznych reprezentowane przez różne formy. Do najbardziej typowych należą duże naczynia kloszowate (zasobowe), czyli dużych rozmiarów garnki zdobione w górnych partiach odciskami palcowymi tworzącymi swoistego rodzaju karbowanie, naczynia z gładką szyjką i chropowaconym brzuścem, które niekiedy oddzielone są od siebie jedną lub dwoma listwami plastycznymi oraz garnki z pogrubioną krawędzią. Rzadziej spotykane są inne formy – różnie ukształtowane wazy, misy i kubki. Przedmiotom tym towarzyszyły elementy wywodzące się ze środowiska ugrupowań tzw. kręgu scyto-trackiego z terenów Kotliny Karpackiej (paciorki oczkowate, tzw. „siwa” ceramika toczona na kole) datowane w ramach VI/V – IV w. p.n.e. Elementy młodsze są reprezentowane przez wyroby charakterystyczne dla tzw. kultury jastorfskiej, wywodzącej się z terenów północnych Niemiec i Danii. Jest to zarówno ceramika o charakterystycznym ukształtowaniu krawędzi, jak i wydzielone zabytki gliniane (łyżki i fragment figurki/podstawki tzw. wilka ogniowego), które odnosić można do IV-III w. p.n.e. (i być może też II w. p.n.e.).

Literatura:

Czopek S. 2013. Bemerkungen zur pommerschen Kultur in Südostpolen. Sprawozdania Archeologiczne 65, 225–252.

Tekst: Marcin Burghardt